01.05-30.10.2009

 

Artyści:
Liverpool – Garston: Dorota Buczkowska, Roman Dziadkiewicz, Elżbieta Jabłońska, Łukasz Jastrubczak
Gdańsk – Dolne Miasto: Ross Dalziel, Kevin Hunt, Maeve Rendle, Rita Slater
 
Kuratorzy: Agnieszka Kulazińska, Kevin Hunt, Rita Slater

 

 

11 lipca 2009
Elżbieta Jabłońska

Efemeryczna akcja Elżbiety Jabłońskiej odbędzie się bezpośrednio na ulicach Garston we wczesnych godzinach rannych. Będzie zauważalna jedynie dla uważnych odbiorców.
 
Opisanie twórczości Elżbiety Jabłońskiej jest trudnym zadaniem. Często określana bywa mianem postfeministycznej. Termin ten jednak nie oddaje ważnych aspektów projektów artystki. Postfeminizm brzmi poważnie i ciężko, a projekty Jabłońskiej pełne są ciepła, drobnych przyjemności, prostych, codziennych zdarzeń.  Artystka w swoich pracach wykorzystuje i przekształca kulturowe stereotypy i klisze towarzyszące pojęciu kobiety i kobiecości. Prowadzi z nimi inteligentną grę, pełną humoru i ciepła.  Ważną dla koncepcji twórczości Elżbiety Jabłońskiej jest praca z 2002 roku „Supermatka” – seria fotografii, autoportretów artystki ucharakteryzowanej na superbohaterów - Supermana, Batmana i Spidermana. Praca ta z jednej strony była ironicznym komentarzem do sytuacji kobiet w Polsce – wskazaniem na ich przypisanie do sfery prywatnej, domowej, wynikającego z ich fizjologii macierzyństwa, a z drugiej – dowartościowaniem ich roli. Cóż złego jest w byciu Supermatką – zwyczajną kobietą godzącą macierzyństwo z pracą zawodową?  „Przecież to  właśnie dzięki Supermatkom, a nie Supermanom świat trwa, to działania tych pierwszych nie są szczególnie społecznie cenione i podziwiane. Nie są bowiem efektowne, widowiskowe, zaś miejscem ich realizacji jest przestrzeń prywatna (...)" Czy zatem nie czas zdetronizować męskich herosów współczesności?
Czy z banalności, zwyczajnego życia można stworzyć sztukę? Sztukę bez wielkich, nadmuchanych idei? Jabłońska tworząc sztukę zaangażowaną społecznie unika patetyzmu, prezentacji świata w czarno-białych kolorach. Udaje się jej uciec od pułapek - demagogii i publicystyki. Mówi o rzeczach ważnych w prosty sposób. Jako Supermatka  matkuje całemu światu – pomaga, urządza wakacje, gotuje, przygotowuje prezenty. Czy jednak możliwe jest pomóc wszystkim? We współczesnym społeczeństwie typowo kobiece czynności są wstydliwe, zamykane w czterech ścianach domu, marginalizowane. Artystka czyni je widocznymi, poprzez sztukę podnosi ich rangę. Ciekawym aspektem jej działań są społeczne reakcje na jej projekty. Często ujawniają to, co na co dzień niewidoczne, ukryte.
Drogi w przestrzeniach miast zajmują miejsce szczególne – są w mieście, a jednocześnie poza nim. Tworzą żywy krwiobieg metropolii zasilany codziennie tysiącami przyjezdnych, są częścią miejskiej infrastruktury. Słowo to powstało ze zbitki dwóch łacińskich – infra i struktura. Pierwsze z nich oznacza poniżej, drugie układ i wzajemną relację elementów. Infrastruktura pełni funkcję służebną wobec sfery produkcji i konsumpcji, jakie miejsce zajmuje człowiek w tym układzie? Nie ma chyba w miastach przestrzeni bardziej nieprzyjaznych niż przestrzenie autostrad, estakad i mostów.
Punktem wyjścia projektu „Under the bridge” są przestrzenie dwóch mostów -  nad Church Road w Garston, przedmiejskiej dzielnicy Liverpoolu i w Gdańsku nad ulicą Szopy. Co je łączy? Przestrzennie są od siebie dość odległe.
Ta w Garston powstała w latach 80-tych jako część drogi prowadzącej do centrum Liverpoolu. Jej budowa zmieniła wizerunek dzielnicy. Estakada przecięła Garston, podzieliła „żywy organizm” na dwie wyraźnie odrębne części. Przestrzeń bliżej portu zmieniła się z typowego angielskiego przedmieścia w iście księżycowy krajobraz, podlegający ciągłej transformacji - stare domy stopniowo wyburzane zastępują nowe,  obszar poddawany jest intensywnej rewitalizacji.
Gdański most nad ulicą Szopy jest częścią trasy Podwale Przedmiejskiej – drogi szybkiego ruchu wytyczonej jeszcze podczas II Wojny Światowej. Oddzieliła ona Dolne Miasto od reszty Gdańska, ugruntowując tym samym podziały na część historyczną i „biedniejszą”, przemysłową.
Zwykła zdawać by się mogło decyzja planistów, w mikro skali okazała się być brzemienną w skutkach. Obydwa mosty są linią graniczną, przestrzeniami pomiędzy –symbolicznym przejściem między dwoma nieprzystającymi (?) światami. Niczym w soczewce skupiają w sobie problemy dzielnic. Ich przekroczenie porównać można do teleportacji – nagłego przeniesienia się w zupełnie inną czasoprzestrzeń. Jak podziały przez nie wprowadzone wpływają na postrzeganie przestrzeni? Jak ćwiczą świadomość mieszkańców i przyjezdnych?
Projekt „Under the bridge” zakłada serię artystycznych interwencji w publiczną i „mentalną” przestrzeń dwóch mostów, analizujących „podświadomości” dzielnicy, w sposób symboliczny łączących dwie przestrzenie. Czy dzięki sztuce choć na chwilę zniwelowana zostanie brzydota mostów? Czy choć na moment zniknie ich opresyjność?
Artystyczne interwencje odbywać się będą raz w miesiącu. W projekcie celowo odeszliśmy od formy Festiwalu w stronę bardziej długofalowych działań. Czy taka forma bardziej wpłynie na mieszkańców? Projekt „Under the bridge” jest pytaniem o rolę sztuki i artysty w przestrzeni publicznej. Czy mogą oni wpłynąć na społeczeństwo? Czy ich dążenia są tylko utopią, a może jedynie kolejnym modnym nurtem sztuki współczesnej? Jakie jest miejsce człowieka w infrastrukturze sztuki?
 
A. Kulazińska

 

  

 

Projekt “Under the bridge” rozpoczął się w 2008 roku jako część projektu „For the like of us..” Liverpool Biennale realizowanego w ramach program Cities on the edge.
Projekt „Under the bridge” dofinansowany został z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach Programu Operacyjnego.
Prezentacja polskich artystów jest częścią POLSKA YEAR! w Wielkiej Brytanii.